Woongebied

We zijn in Nederland niet verplicht om openbare verlichting te plaatsen. Wel moeten we de verlichting goed onderhouden en geldt het aansprakelijkheidsbeginsel: als de openbare verlichting niet voldoet aan de eisen die de weggebruikers daaraan mogen stellen, kunnen zij de gemeente aansprakelijk stellen voor letsel en schade (boek 6 van het Burgerlijk Wetboek, artikel 6.162 e.v. en artikel 6.174).  Het aansprakelijkheidsbeginsel heeft alleen betrekking op de functie van verkeersveiligheid van de openbare verlichting.

Richtlijn Openbare Verlichting

We kennen in Nederland de NPR13201/A1. Het is geen wet, maar een aanbeveling/richtlijn. We mogen er ook van afwijken. De richtlijn geeft advies over:

• Hoeveelheid licht op straat (horizontale lichtsterkte). Dit is afhankelijk van de locatie, het soort weg en hoeveel verkeer er is.
• Hoeveelheid licht op 1,5 meter hoogte (verticale lichtsterkte). Op deze hoogte is er ook bijvoorbeeld licht vanuit etalages, van koplampen van auto’s en licht vanuit woningen. Daarom is deze waarde lastig te meten. Ook is de waarde in de richtlijn erg hoog.
• Verdeling van het licht op de weg (gelijkmatigheid). Hoe beter de verdeling is, hoe minder zwarte vlekken er op de weg zijn en hoe beter we naar een lager lichtniveau toe kunnen. Ook kan zo het effect van licht-donker-licht voorkomen worden (zon tussen de bomen door). Op sommige locaties is de gelijkmatigheid belangrijk voor de sociale veiligheid, zoals in winkelcentrumgebied en in woongebieden. Of voor de verkeersveiligheid op doorgaande wegen.

Het Politie Keurmerk Veilig Wonen (PKVW) is een (vrijwillige) keurmerk. Het wordt vaak door projectontwikkelaars aangeboden. Het bestaat uit verschillende certificaten. Zo is er het certificaat ‘Beveiligde Woning’. Dit zegt iets over het hang- en sluitwerk en de verlichting om het huis. Hiermee krijg je als inwoner korting op verzekeringen.
Maar er is ook een certificaat ‘Veilige Omgeving’. Dat zegt onder andere iets over het lichtniveau op straat en op achterpaden. De certificaten staan los van elkaar. Zonder het certificaat ‘Veilige Omgeving’ kan er toch een korting op verzekeringspremies gegeven worden.

In woongebieden is de leefomgeving en sfeer belangrijk. Verlichting kan bijdragen aan de leefbaarheid en sfeer in een woongebied. Plaatsen we bijvoorbeeld blauw licht, dan is de sfeer niet prettig, het voelt er koud en kil aan. Een woonwijk moet prettig aanvoelen. Dat komt de leefbaarheid in een wijk ten goede. Maar nog veel meer factoren bepalen de sfeer en leefbaarheid in onze woongebieden. Denk aan groen, gedrag, hoeveelheid stenen enzovoort.

We spreken over verkeersveiligheid als we veilig van A naar B kunnen reizen. Het gaat over een veilige en vlotte afwikkeling van het verkeer. Er zijn veel factoren die invloed hebben op de verkeersveiligheid. Hoe is de weg ingericht? Zijn er veel obstakels? Zitten er veel onoverzichtelijke bochten in? Zijn er verschillende weggebruikers?

Sociale veiligheid kan objectief of subjectieve veiligheid zijn. Objectieve sociale veiligheid is meetbaar, zoals het aantal inbraken. Subjectieve sociale veiligheid is het gevoel van veiligheid. Dat is voor iedereen anders. Het is een persoonlijk gevoel en ontstaan uit het verleden, wat er is gebeurd, hoe goed je de omgeving kent enzovoort.

In onze woongebieden ligt de nadruk minder op de verkeersveiligheid dan op het gevoel van veiligheid. Niemand wil dat er ingebroken wordt. Openbare verlichting kan inbraak niet voorkomen. Een lamp met een bewegingssensor aan de gevel werkt effectiever dan een lantaarnpaal op straat.

Veel mensen geven aan zich veiliger te voelen als er licht is. Dat is hun gevoel. Maar is het werkelijk veiliger? Je kan wel iemand aan zien komen op de weg. Maar zijn er ook mensen in de buurt die kunnen helpen als er wat gebeurt? Oftewel is er genoeg sociale controle? Als dat niet het geval is spreken we van schijnveiligheid.

De lichtkleur is bepalend voor de sociale veiligheid. Sommige oranje verlichting geeft geen goede kleur- en gezichtsherkenning. Alles lijkt rood/oranje en de echte kleuren zijn niet te zien. Dat is te zien op onderstaande foto’s. Het zijn dezelfde kleur bakjes. Maar door de lichtkleur lijken de bakjes op de tweede rood of oranje.

Mocht er wat gebeuren en er moet een omschrijving worden geven van bijvoorbeeld de kleur van de auto waarmee een inbreker wegreed, dan noem je dus een andere kleur dan de auto werkelijk hadMocht er wat gebeuren en er moet een omschrijving worden geven van bijvoorbeeld de kleur van de auto waarmee een inbreker wegreed, dan noem je dus een andere kleur dan de auto werkelijk had

Veel voetpaden die tussen de wijken lopen, worden gebruikt als wandelroute overdag of om de hond uit te laten in de avond. Vaak is er weinig of geen sociale controle in de late avond en nacht.
Achterpaden lopen achter de huizen langs. Vaak zijn deze achterpaden niet van ons, maar van derden zoals de woningbouwvereniging. Die bepalen dan of de achterpaden wel of niet verlicht worden.

In onze woongebieden hebben we veel parkeerterreinen. Sommige van deze terreinen worden veel gebruikt en andere niet. Vaak staat er verlichting op deze parkeerterreinen. Zo kunnen aanwonenden zien wie er bij de auto’s lopen.

Groen en verlichting spelen een belangrijke rol in onze woongebieden. Vaak zien we dat een lantaarnpaal in de loop der jaren helemaal tussen het groen van de bomen staat.